3апта-Үен Мұхит ТЭ-20-2.2каз
•Эмоция латын тілінен аударғанда ‘ emoveo ’, яғни қобалжу деген мағынаны білдіреді. •Эмоция – бұл адамның айналадағы өмір шындығына ж ə не өз басына деген өзіндік қарым-қатынасы. •Эмоция - адамның мінез-құлқына, іс ə рекетіне, пікіріне қанағаттануы немесе қанағаттанбауынан көрінеді.
Эмоция физиологиялық қызметі жағынан үлкен ми жарты шарының қыртысымен байланысты. Ал қарапайым эмоциялар лимби жүйесінің қызметі болып табылады. Эмоциялардың туындауына ми қыртысы астындағы гипоталамустың қызметі зор.
• жест (сөйлеу кезінде қолды қозғалту), • мимика (бет бұлшық еттерінің қозғалуы), • пантомимика (барлық дененің қозғалуы), • тілдің эмоционалды компоненттері (дауыс қаттылығы, тембр, сөйлеу кезіндегі интонация ), • вегетативті өзгерулер (бетінің қызаруы, түссіздену, терлеу).
Ия, ə рине көп өзгерістер болады.Адам ағзасында көптеген өзгерістер болады. Кейде тіпті күштілігі сондай бірпсихолог оны « вегетативті дауыл » депатаған.Ол ішкі ағзалардың барлық қызметі мен ағзаның өмірлік көрсеткіштерінің бірден немесе жылдам өзгеруінен көрінеді.
Психогальваникалық рефлекс (ПГР)- ● жүрек соғысының жиілігі ; ● қан айналымы мен қан қысмы ( бозару, қызару ) ● тыныс алу ( тұншығу, демігу ); ● бұлшық ет өзгерісі ( моториканың бұзылуы ); ● пиломоторлы реакция («гусиная кожа»); ● Ас қорыту ж ə не з ə р шығару ( асқазан мен ішектердің қозғалысы күшейуі ); ● қарашық реакциясы ( тарылу немесе кеңею ● қан құрамы ( қанттың көп мөлшерде болуы, адреналин, холестерин ж ə не т.б.); ● ішкі секреция ( сілекей безі, тері безі т.б.) ● мидың электрлік қызметі ( бетаритмдер )
Осы ə серлермен бір уақытта сыртқы өзгерістерде байқалады ( күлкі, тіс қайрау – айқын мимкалық көрністер ). Пантомимикалық өзгерістер – аяғымен тепкілену, жұдырық түю, шайқалақтау, басын шайқау. Айқын ерекше дыбыстар – интонация, күрсіну, күлу т.б. Ə рекет – қашу, шабуылдау, сақ қимыл жасау.
Эмоциялардың пайда болуында гуморальді- эндокриндік факторлардың да әсері мол. Мысалы, эмоция кезінде гипофиз бен бүйрек үсті безі гипоталамус әсерін күшейтеді, сол себептен адреналиннің бөлінуі көбейіп, жүрек пен бұлшық еттердің қызметі арта түседі. Қанда ми қызметі мен бұлшық ет жиырылуына қажетті глюкоза мөлшері көбейеді.
4 апта-Үен Мұхит ТЭ-20-2.2каз
Еріктік әрекеттер табиғатын түсіну үшін бұл жөніндегі ғылыми көзқарастар өрісіне зер салған жөн.Ерік ұғым ретінде де, нақты болмыстық құбылыс ретінде де тарихи сипатқа ие. Ежелгі және орта ғасырлық дүние ерік құбылысын бүгінгі біздің түсінігіміздей танып білмеген. Мысалы, ежелгі қоғамда адам еркі жөнінде тіпті сөз болмаған, оның орнына « даналық мұраты » ұғымын қолданған. Адамның қылық әрекеттері табиғат пен өмірдің ақыл бастауларына және логика қағидаларына бағынады деп түсінген. Осыдан Аристотельдің пайымдауынша, әрқандай әрекет логикалық қортындылардан туындайды. Ал өзінің « Никомахов этикасы » еңбегінде « дәмдінің бәрін жеу керек » және « бұл алма дәмді » деген пікірлер санада « бұл алманы жеу керек » деген қорытынды ой пайда етпейді, адамды бірден сол алманы жеп қою әрекетіне келтіреді деп жазған. Ерік табиғатына болған мұндай көзқарас қазіргі күнде де жоқ емес.
◦ Ұнамды : дербестік, ◦ батылдық, табандылық. Ұнамсыз : өзгенің сөзіне еріп, иланғыштық, қорқақтық, шыдамсызд ық, ырықсыздық. Ерікті қалыптастыруда адамның өз еркін өзінің тәрбиелеуі зор маңызға ие.
Ерік сапалары Тоқтамға келгіштік Табандылық Ұстамдылық Ерік сапалары Тәртіптілік пен жинақылық Ерлік
◦ Мінез-құлықты ұзақ уақыт бойы белгілі бір мақсатқа сай бағыттап, бақылап отыру қабілетінен көрінетін жеке адамның еріктік қасиеті. Табанды адам жағдайды дұрыс бағалайды, одан мақсатқа жетуге көмектесетін нәрселерді таба біледі. Ол қиындықтан тайсалмайды, тап болған күдікке, тағылған кінәларға мойын ұсынып берілмейді. Өмірден біз табандылығы төменгі дәрежеде қалып қойғандай болып көрінетін адамдарды аз кездестірмейміз. Мұндай адамдар ақылды, тіпті талантты да болуы мүмкін, бірақ біршама күрделі жағдайда немесе алғашкы қиындықтармен кездескенде өз мінезқұлықтарын ұзақ уақыт бойы басқара білуге қабілетсіз болып шығады. Оларға пайда болған кедергі алынбас қамалдай болып көрінеді де сондықтан босқа күш жұмсағылары келмейді.
