Жер кадастрлық жұмыстарды жүргізу және ұйымдастыруды ақпараттық қамтамасыздандыру Орындаған: Шайзада Ш.С. Ғылыми жетекшісі: аға оқытушы Әбен А.С. АЛМАТЫ, 2021 ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Жер қатынастары мен жылжымайтын мүлікті басқару жүйесін қалыптастыру - мемлекеттік жер кадастры мен оның автоматтандырылған ақпараттық жүйесін жасау жəне жүргізу; Еуропаның көптеген елдері өздерінің ресми жер ақпараттық жүйелерін автоматтандырды; Қала кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жүйесі – елді мекендердің бекітілген бас жоспарларының жұмыс жасауын және аумақты дамытуда мемлекеттік басқаруды қамтамасыз ететін жүйе болып табылады; ҚР Президенті Н. Назарбаевтың 10.01.2018 жылғы Жолдауында «Еліміздің бірнеше өнеркәсіптік кәсіпорнын цифрландыру жөніндегі пилоттық жобаны іске асырып, бұл тәжірибені кеңінен тарату керек» делінген. Сондықтан заманауи компьютерлік технологиялардың пайда болуы мен қолданылуын жер кадастры жұмыстарын ГАЖ көмегімен ұйымдастырып, жер кадастры жұмыстарының автоматтандырылған бірыңғай жүйесін құру қажет.
Жұмыстың мақсаты. Жер кадастрлық жұмыстарды жүргізуді және ұйымдастыруды геоақпараттық жүйелердің көмегімен жүргізу. Міндеттері: Қазақстан Республикасы мемлекеттік қала кадастрының, жерді тіркеудің маңызы мен міндетін салыстыру; Қазақстан Республикасында геоақпараттық жүйелердің даму тенденциясы саралау; Арнайы мамандандырылған тақырыптық карталарды жасайтын геоақпараттық жүйелерді зерттеу; Геоақпараттық жүйе арқылы жерді тіркеу, есепке алу, өңдеу және талдау әдістерін сипаттау.
Мемлекеттік қала кадастры – қалалар мен елді мекендерді, аудандардың әкімшілік аумақтарын, облыстарды және толықтай Қазақстан Республикасын басқа кадастрлармен өзара іс-қимыл жасау арқылы мемлекеттік басқару үшін негіз болатын автоматтандырылған ақпараттық жүйесі болып құрылады
Сурет 1. Өтініштерді автоматты түрде өңдеудің интерактивті жұмыс жоспары
Жер туралы ғылымдар жүйесіне ақпараттық технологияның дендеп енуі барысында геоақпараттану және географиялық ақпараттық жүйелер – геоақпараттық жүйе ұғымы пайда болды; Геоақпараттық жүйені пайдалану мақсаттары: жерді инвентарлау, талдау, модельдеу, басқару, болжам жасау, жоспарлау, мониторинг, картаға түсіру, тұтынушыларға қызмет көрсету
Сурет 6. MapInfo Pro ГАЖ-да орындалған тақырыптық карта Сурет 5. MapInfo Pro ГАЖ-ның тауар белгісі
Сурет 7. ArcGIS ГАЖ-ның тауар белгісі Сурет 8. ArcGIS ГАЖ-да орындалған тақырыптық карта
Басқару жүйесі ретінде - картографиялық мәліметтер негізінде шешімді қабылдау; Автоматтандырылған ақпараттық жүйе ретінде - танымал ақпараттық жүйелерді біріктіру (АЖЖ және басқалары); Геожүйе ретінде – картография, фотограмметрия технологияларын біріктіру; Деректер базасында қолданатын жүйе ретінде - әртүрлі әдістер мен технологиялар көмегімен жинақталатын үлкен мәліметтермен сипаттау; Модельдеу жүйесі ретінде, ақпаратты беру жүйесі - мультимедиа жүйесі, құжаттық айналым және т.б. жүйелердің дамуы. Аналитикалық мүмкіндіктерінің дамуымен мәліметтерді статистикалық талдау және өңдеу жүйелеріне жақын, кейбір жағдайларда олар бір жүйеге интеграцияланған
5.1. "Мемлекеттік жер кадастры" автоматтандырылған ақпараттық жүйесі (МЖК ААЖ)
«Сәулет-жоспарлау тапсырмалары» сайтынан жерді таңдау
Автоматтандырылған ақпараттар жүйесі арқылы өтініш беру үлгісі
Автоматтандырылған ақпараттар жүйесі арқылы жер телімінің параметрлерін таңдау
Автоматтандырылған ақпараттар жүйесі арқылы жер телімінің параметрлерін өңдеу
Автоматтандырылған ақпараттық жүйе көмегімен алынған Қызылорда қаласының шекарасы.
18 БАҒДАРЛАМАНЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ М ҮМКІНДІКТЕРІ: Республикалық ; Облыстық; Аудандық; Базалық.
Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің республикалық деңгейі
Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің облыстық деңгейі
Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің аудандық деңгейі
22 Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің базалық деңгейі
Жер кадастрлық жұмыстарды жүргізу және ұйымдастыруды ақпараттық қамтамасыздандырудың артықшылықтары
Жер кадастры — мемлекет аумағындағы жер ресурстарының табиғи және шаруашылық жағдайы мен оларды бағалау туралы мәліметтер жүйесі. Жер телімдерінің орналасқан жері, нысаны, пайдаланылуы, ауданы мен шекарасы, сапалық сипаттамасы, жер пайдалану есебі мен жер телімдерін бағалау жер кадастрының мәліметтері жүйесіне кіреді. Мемлекеттік жер кадастрының деректері жерді пайдалану мен қорғауды жоспарлаған, жерге орналастырған, шаруашылық қызметін бағалаған, жерді пайдалану мен қорғауға байланысты басқа да шараларды жүзеге асырған кезде сүйенетін негіз болып табылады. Ол деректер жер үшін төлем мөлшерін анықтау кезінде, құқықтық және басқа кадастрды жүргізген кезде пайдаланылуы мүмкін. Жер кадастрын жүргізу мемлекеттік тапсырыспен бюджет есебінен жүзеге асырылады.
Əлемдік дамудың ең маңызды мəселелерін шешуге мүмкіндік туғызатын экономикалық қатынастың басты құралы – ол жер қатынастары мен жылжымайты мүліктікті басқару жүйесін қалыптастыру. Бұл мәселені жүзеге асыру мемлекеттік жер кадастры мен оның автоматтандырылған ақпараттық жүйесін жасау жəне жүргізу саналады. Автоматтандыру тиімділігі – жер ресурстарын игерудің оңтайлы жолдарын табу арқылы мəліметтерді өңдеу, жылдамдығын арттыру жəне кездейсоқ қатенің пайда болу ықтималдылығын азайту арқылы жоғарылатылады. Сонымен қатар, автоматтандыру барысында жұмыс сапасы, өнімділігі артады, қызмет көрсету шығындары азаяды.
Осы мақсатта жасалған «Жер кадастрлық жұмыстарды жүргізу және ұйымдастыруды ақпараттық қамтамасыздандыру» тақырыбындағы дипломдық жұмысымның мақсаты – геоақпараттық жүйе көмегімен жер кадастры жұмыстарының автоматтандырылған бірыңғай жүйесін құра отырып, жерге орналастыру мен кадастр саласында цифрлық қызмет көрсетуді дамыту.
Онлайн түрде жер алуға өтініш беруді ұйымдастыру; Жер кадастрының ақпараттық жүйесін, қызмет түрлерін электронды форматта беруді қамтамасыз ету, атап айтқанда: техникалық шарттарды беру, жер телімдерін беру кезінде келісім беру рәсімдерін жүргізу жұмыстарын жүзеге асыру мақсатында коммуналдық кәсіпорындар үшін арнайы бағдарлама әзірлеу; Жер кадастрының ақпараттық жүйесін елді мекендер аумағында құрылыс салу үшін жер телімдерін беру рәсімдерін оңтайландыруға пайдалану, көп уақытты үнемдеуге, құжаттар санын азайтуға және ең негізгісі тұрғындар тарапынан арыз – шағымдардың санын қысқартуға мүмкіндік беру. Жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, жер кадастрының ақпараттық жүйесі арқылы жылжымайтын мүлік нысандарын түгендеу және нақтылау бойынша кешенді жұмыстарды атқаруға мүмкіндік беру.
