Мақсаты : 21 ғасырдың білімі мен дағдылары құрылымындағы тарихи білімнің, ойлау мен сананың маңыздылығын анықтау және сабақта оларды қалыптастыру ерекшеліктерімен тәжірибе бөлісу
Тарихтың ғылым ретіндегі басты міндеті өткенді тану, соның негізінде бүгінгі күнді түсіндіру және қоғамның болашақта даму перспективаларын анықтау. Тарих пәнінің оқу мақсаты оқушылардың тарихи тәжірибені түсінуі, олардың тарихи ойлауын қалыптастыру, әлеуметтік болжау дағдыларын дамыту, өз әрекеті үшін тарихи жауапкершілікті сезіну ; қазақстандық патриотизмді, ұлттық бірегейлікті, азаматтықты қалыптастыру.
Жүйелі ойлау Жүйелі ойлауды қалыптастыру арқылы оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалай дамытуға болады ? Нақты пәндік білім ( Факт ілік білім ) белгілі бір пәндік саладағы білім көлемі. Пәнаралық білім нақты мәселелерді, құбылыстарды, әртүрлі пәндердің өзара байланысын табу арқылы көре білу. шынайы өмірлік мәселелерді шешуге пәндік білім қалай ықпал ететіні туралы түсінік. Процедуралық білім ( Алгоритм дік білім) жаңа білімді меңгеру, оны тексеру құралдары мен жолдары туралы түсінік. фактілерді / даталарды, / тарихи тұлғалар өмірбаянын және т.б./ білу ; тарихи оқиғаларды, құбылыстарды, процестерді сипаттау / түсіндіру. көркем әдебиет ( тілдік пәндер )/ суреттер арқылы тарихи оқиғаларды талдау ; табиғи - географиялық шарттарды талдау (география ) тарихи ретроспектива арқылы бүгінгіні / болашақты болжау ; себеп-салдарлық байланыстарды талдау. тарихи заңдылықтарды анықтау және талдау. . түпдеректерді және қосалқы дереккөздерін талдау ; контент- талдау ; салыстыру ; өзгерістер мен сабақтастықты анықтау. уақыт лентасымен жұмыс. тарихи диаграммаларды модельдеу. http://www.oecd.org/education/2030-project/teaching-and-learning/learning/knowledge / Тарихи ойлау Эпистемологиялық білім
Контенттік ( мазмұндық ) " үлкен идеялар " / концептілер : Тарихта контенттік концептілерге келесі ұғымдар жатады: өркениет, әлеуметтік-экономикалық формация, номадизм, Ұлы Дала. Тарихи процестер де контенттік ұғымдарға да жатады, мысалы, қазақ халқының этногенезі, мемлекеттіліктің қалыптасуы, капиталистік өндірістің қалыптасуы және т. б. Процессуалдық « үлкен идеялар » / концептілер : - контенттік ( мазмұндық ) білімді меңгерумен және тиімді пайдаланумен байланысты дағдылар, мысалы, тарихи ойлауды дамытуға бағытталған өзгеріс және сабақтастық, ұқсастық және айырмашылық, себеп және салдар, маңыздылық, дәлел, интерпретация концептілері.
«Қазақстан тарихы» оқу пәні бойынша тарихи ойлау дағдыларын қалыптастыру және оқу мақсаттарын тиімді жүзеге асыру төмендегі тарихи концептілерге (түсініктерге) негізделеді: 1) өзгеріс пен сабақтастық; 2) себеп пен салдар; 3) дәлел; 4)ұқсастық пен айырмашылық; 5) маңыздылық; 6) интерпретация.
Оқушылар... 5 сынып мысалдар келтіре отырып, өзгерістердің орын алуына өзіндік түсіндірме беру 6 сынып өзгерістер екі уақыт кезеңі арасындағы айырмашылық ретінде қарастырылуы мүмкін екендігін түсіну 7 сынып өзгеріс пен сабақтастықтың өзара байланысқандығын және кейбір нәрселердің уақыт өте келе өзгеретінін, ал басқалары тұрақты түрде қалатынын түсіну 8 сынып тарихи өзгерістер ұзақ уақыт кезеңі ішінде үдеріс (ағын) ретінде (қарқындылық, деңгей мен үрдіс жағдайында) сипатталуы мүмкін екендігін түсіну 9 сынып өзгеріс пен сабақтастықтардың бір уақытта көптеген үдерістері (ағындары) бар екенін түсіну және олардың қалыпты түрде бір-бірімен байланыспайтындығын түсіну Өзгеріс және сабақтастық Тарихи ойлау дағдыларының прогрессиясы
Уақыт кезеңі басындағы сипаттамалар Елеулі өзгерістер, бетбұрысты кезеңдер немесе оқиғалардың мысалдары ( негізгі даталарды қоса алғанда ) Уақыт кезеңі соңындағы сипаттамалар 1. 2. 3. Мәнді / маңызды сабақтастықтар 1. 2. 3. Орын алған өзгерістер мен сабақтастықтардың себептері 1. 2. 3. Жаһандық контекст 1.Өзгеріс пен сабақтастықты анықтау кестесі
PETT формуласы Р ( Pace ( Қарқын) формуласы ұсынылады – Өзгерістер қаншалықты жылдам жүрді? Жылдам, баяу, бірізді, бірізсіз?; Е Extent ( Масштаб) – өзгерістер қаншалықты елеулі/ауқымды болды? Елеулі, елеусіз, жаппай, революциялық?; Т Turning points ( Бетбұрысты сәттер) – сабақтастық табиғатынан өзгеріс сипатына ауысатынқандай да бір сәттер бар ма?; Т Trends ( Үрдістер) – ұзақ уақыт кезеңінде прогрестен регреске қарай өзгеру үрдісі болды ма?);
Себеп және салдар концептісі Тарихи ойлау дағдыларының прогрессиясы 5-сынып 6-сынып 7-сынып 8-сынып 9-сынып кейбір тарихи оқиғаларға түсіндірме беру себеп және салдарлар-ды анықтау арқылы өткен заманның оқиғаларына түсіндірме беру бірқатар себептерді анықтау және олардың өзара байланысын көрсету негізінде белгілі бір оқиғаларға түсіндірме беру себептердің кең ауқымды диапазонына негізделе және олардың өзара байланысын көрсете отырып, белгілі бір оқиғаларға түсіндірме беру әрбір факторды толық талдау және олардың зерттеу сұрағымен және бір-бірімен өзара байланысын көрсете отырып, себеп- салдарлық байланыстарға жан-жақты түсіндірме беру
Сабақты себеп-салдар концептісіне сәйкес жоспарлау кезінде қолданылатын əдіс-тəсілдер: PESTLE талдауы P – саясат E – экономикалық S – әлеуметтік-мәдени T – технологиялық L – құқықтық E – этникалық факторлар P – саяси 1. 2. E – экономика 1. 2. S – әлеуметтік 1. 2. T – технологиялық 1. 2.
Оқушылар : белгілі бір жерде, белгіленген бір уақыт кезеңінде және / немесе әртүрлі қоғамдарда, немесе бір қоғамның ішіндегі өзара байланысқан тарихи оқиғаларды салыстырады. Ұқсастық пен айырмашылық концептісі негізіндегі дағдылардың прогрессиясы : 5-сынып адамдар, қоғамдар және зерттелген объектілер арасында ұқсастықтар мен айырмашылықтарды сипаттау 6-сынып бір уақыт кезеңі шеңберіндегі әртүрлі қоғамдағы адамдардың тәжірибелері, ой-пікірлері мен нанымдарын түсіну және түсіндіру 7-сынып ұқсастықтар мен айырмашылықтарды берілген белгілері бойынша жіктеу 8-сынып тарихи оқиғалар/ құбылыстар/ үдерістерді интерпретациялау үшін айқындалған ұқсастықтар мен айырмашылықтардың маңыздылығын анықтау 9-сынып тарихи контекст пен тарихи перспективаны ескере отырып, айқындалған ұқсастықтар мен айырмашы- лықтарды бағалау және тұжырымдау
«‘Бір жағынан’ ‘Басқа жағынан’» әдісі «V» – бұл маған белгілі «+» – бұл мен үшін жаңа «?» – түсінбедім «!»- өте қызықты « INSERT әдісі » Венн диаграммасы
Маңыздылық концептісіне негізделген сабақта оқушылар қоғам дамуындағы тарихи оқиғаның, құбылыстың, процестің маңыздылығын анықтай алуы керек Оқиғаның не жеке тұлғаның маңыздылығын анықтау кезінде оқушылар келесі критерийлерді қолданады : Ұзақтығы Масштабтылығы Бұл өткенді білуге септігін тигізеді ме ( көрнекі ) Болашаққа әсер етеді ме Маңыздылығын бағалау үшін негізгі критерийлер бар: Оқиғалар, адамдар немесе құбылыстар өзгеріске әкелсе, тарихи маңызға ие Оқиғалар, адамдар немесе құбылыстар көрнекі болса, тарихи маңызға ие. Яғни, олар тарихта немесе қазіргі өмірде тұрақты немесе қалыптасатын мәселелерді түсінуге септігін тигізеді. . . Тарихи маңыздылық жобаланады (оны негіздеуге болады ), яғни тұлға, оқиға, құбылыс тарихи деректерде баяндалса маңызды. Тарихи маңыздылық уақыт өте келе және топтан топқа өзгереді.
5-сынып 6-сынып 7-сынып 8-сынып 9-сынып Белгілі бір оқиғалар басқа оқиғаларға қарағанда азды-көпті маңыздырақ болатындығын түсіну Оқиғалардың әсер еткен деңгейін анықтау негізінде тарихи оқиға немесе тұлғаның неліктен маңызды деп саналатынына бірнеше себептер келтіру Қоғамның әртүрлі топтары үшін оқиғаның маңыздылығын анықтау критерийлерін қолдану Белгілі бір уақытта және уақыт өтісімен оқиғаның маңыздылығын анықтау үшін критерийлерді қолдану Әртүрлі адамдар топтарының өзіндік перспективаларына сәйкес маңыздылықты әрқилы интерпретациялау себептерін түсіндіру
Интерпретация оқушылардың тарихи дереккөздердің, әртүрлі дәлелдердің мазмұнын сипаттау, түсіндіру, талдау және салыстыру, өткен туралы өз қорытындаларын тұжырымдау дағдысымен байланысты Жазбаша дереккөзде ұсынылған өткенді сипаттау, түсіндіру және бағалау, әртүрлі дереккөздердегі оқиғалардың сипаттама ларын салыстыру Кескіндемеде (суреттер, карикатуралар) ұсынылған өткенді сипаттау, түсіндіру және бағалау. Тарихи хроникада ұсынылған өткенді сипаттау, түсіндіру және бағалау (деректі және көркем фильмдер) Тарихи фотосурет терде ұсынылған өткенді сипаттау, түсіндіру және бағалау Әр түрлі тарихи дереккөздермен және дәлелдемелер түрлерімен жұмыс жасау кезінде оқушылар өткенді түсінудегі олардың рөлін түсінеді, дереккөздердегі өткенді түсіндіру авторлардың сипатталған оқиғаға көзқарастары бойынша бір-бірінен ерекшеленетінін түсінеді
G (Groundbreaking) пайдалануға болады – елеулі/бетбұрысты оқиға, R (Remembered) – барлығының есінде сақталатын оқиға, E (Events) – кең таралуға болатын оқиға, A (Affected) – болашаққа әсер еткен оқиға, T (Terrifying) – тым қорқынышты, аса ауыр оқиға. GREAT формуласы : «ЕНАРА» стратегиясы (5R) маңыздылық кестесі Есте қалатын Нәтижелі Айырықша мәнді Резонансты Айқындайтын/ басқа да қырларын түсінуге жол ашатын «ПТМС» әдісі Позиция (мен солай санаймын, өйткені...) Түсіндіру (....себебі,.....) Мысал (мен мұны мынадай мысал арқылы дәлелдей аламын....) Салдар (айтылған мәселе бойынша мынадай қорытынды жасаймын....)
«Дәлел» концептісіне негізделген сабақта, тарихи деректерге түсініктеме беру үшін оқушылар келесі дағдыларды меңгеруі қажет қарастырылып отырған дәлелге қатысты тарихи айғақтың ерекшеліктерін түсіндіреді, мысалы: аудитория, мақсаттары, көзқарастар, формат, аргумент, шектеулер және контекст; тарихи айғақтарды талдау және бағалау негізінде дәйекті қорытынды жасайды; өткен заман туралы объективті түсінік қалыптастыру мақсатында түпнұсқалық және қосалқы деректерден әртүрлі, кей кезде қарама-қайшы айғақтарды біріктіреді
« Дәлел » концептісі бойынша дамытылатын дағдылардың прогрессиясы 5сынып 6-сынып 7-сынып 8-сынып 9-сынып Тарихи деректерді зерттеу арқылы қойылған сұрақ - тарға жауап табу Пікірді қол - дау немесе сынға салу үшін бірқа тар деректерді қолдану Деректі оқу барысын да «көзге түсетін ақпарат шегінен» шығу және тарихи сұраққа жауап беруге және белгілі бір нәтижеге келуге мүмкіндік беретін қорытындыларды шығару Алғышарттарын, аудиториясы мен негізгі міндетін ескере отырып, қорытындыларды шығару үшін деректерді тұжы рымдау Негізді қорытын дыларды қолдау мақсатында тарихи деректерді олардың контексті, аудиториясы мен міндеттері аясында бағалау
1.Мемлекеттік сипаттағы құжаттар: (грамота, жарлық, бұйрық, заң, мемлекеттік іс-шараның хаттамасы) 2. Халықаралық сипаттағы құжаттар: (келісім-шарттар, хаттамалар мен іс-қағаздары) 3. Саяси күреске қатысты құжаттар: (бағдарламалар, саясаткерлердің сөзі, декларация) 4. Тарихи сипаттағы құжаттар: (күнтізбелер, жылнамалар, тарихи шығармалар мен еңбектер) 5. Жеке тұлғалық сипаттағы құжаттар: (күнделіктер мен хаттар) 6. Әдеби және мәдени жанрдағы құжаттар: (қанатты сөздер, өлең, жырлар, толғаулар, поэмалар т.б.) Құжат түрлері
Қандай қорытынды жасауға болады?
«Көзге көрінетін ақпарат» : Деректің айқын ақпараты Қорытындылар : Тереңірек оқу арқылы талдау. Нені көздейді? Әскерилер маска киетін болған Пулеметтер қолданылды Олар окоптарда соғыс жүргізді Оқушылар соғыс барысында адамдар газды қолданды деп айта алады. Ал одан қорғану қарапайым түрде масканы кию болды. Газдың қолданылуы жаңа қарудың пайда болуын білдірді деп қорытынды жасай алады. Оқушылар көп адамдардың қайтыс болуы туралы болжам жасай алады. Өйткені пулеметтер өте тез ататын. Оған қоса ату жарақтары сол кезде үлкен қажеттілікте болғанын болжай алады. Оқушылар майдандағы жағдайдың мүшкіл болғандығы туралы айта алады. Окоптардың да нашар салынғандығы, соның салдарынан қорғаныстың әлсіз болғандығын тұжырымдайды.
Первая категория – расстрел Вторая категория – лишения свободы
25 Бұл қандай дерек түріне жатады ? Ол бізге қандай ақпарат береді ? Қалай және неліктен бұл дерек пайда болды ? Нені баяндайды немесе айқын не жасырын түрде көрсетуде ? стилі ? интонациясы ?) Деректің мақсаты не болды ( және қандай аудиторияға бағытталды )? Мысалдар : Сендіру ? Ақпараттандыру ? Есте сақтау үшін ? Интерпретация мен қолжетімді ақпараттар арасында қандай байланыс бар? Ақпараттың контексті түсіндірмеге қалайша әсер етті ? Идеология ? Құндылықтар ? Ұлт ? Жеке тұлға ? Тарихи кезең ? Қандай қорытындылар шынайлыққа жақын ? Ал қайсысы ойдан шығарылған ? Деректі талдау
Қазақстанда 1917 жылы саяси белсенділіктің артуы қандай оқиғалардан көрініс тапты? 9.3.1.2 – XX ғасырдың басындағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси үдерістерге баға беру Тарихи концепт: дәлел Мысал:
1-дерек Ресей халықтары құқықтары декларациясынан Осы конгрестердің шешімдерін орнындай отырып, Халық Комисарлары Кеңесі Ресейдің ұлттары туралы мәселе бойынша келесі қағидаларды негіздейді: Ресей халықтарының теңдігі мен егемендігі; Ресей халқының тәуелсіз мемлекеттің бөлінуіне және қалыптасуына дейін өзін-өзі анықтауға құқығы; Барлық кезкелген ұлттық және ұлттық-діни артықшылықтар мен шектеулерді жою; Ресей аумағында тұратын аз ұлттардың және этнографиялық топтардың еркін дамуы; Осыдан туындайтын нақты қаулылар Ұлттар Комиссиясын құрғаннан кейін бірден жасалады. 2-қараша 1917 жыл. 2-дерек «Жолдастар! Бауырлар!» Ресейде ұлы оқиға болып жатыр. Жұмысшы, солдат және шаруа депутаттарының революциялық Кеңестері бүкіл ресейді жайлап алды. Елде билік халық қолында. Ресейдің еңбекші халқы адал бітімге жетуге, дүниежүзінің езілген халықтарының өзіне бостандық алуына көмектесуге құлшынып отыр.... Бұдан былай сіздердің діндеріңіз бен әдет-ғұрыптарыңыз, ұлттық және мәдени мекемелеріңіз еркін, оларға ешкім қол сұқпайды. Өздеріңіздің ұлттық өміріңізді еркін және кедергісіз құра беріңіздер. Осы революцияны және оның өкілетті Үкіметін қолдаңыздар! Кеңес үкіметінің Ресей мен Шығыстың барлық еңбекші мұсылмандарына үндеуінен, 1917 жыл 20 қараша.
Бұл құжат қашан, қайда, неліктен пайда болды? Құжаттың авторы кім? Автордың өмірі мен қоғамдағы іс-әрекеті туралы не білесің? Құжат мәтініндегі негізгі/жаңа идеяларды түсіндір Құжат кімдерге арналып жазылған? (қандай аудиторияға арналған) Бұл құжат басқа құжаттардан қалай ерекшеленіп тұр? Бұл құжат мемлекет пен қоғамға қандай өзгеріс немесе нәтиже берді? Бұл құжат қандай мемлекетке қатысты екенін картадан көрсет. Құжат қандай тарихи үдеріске қатысты жазылғанын сипаттаңыз. Құжаттың мақсатын анықтаңыз? Бұл құжат қандай сипатта (ашық немесе құпия) жасалған?, неліктен деп ойлайсың? Құжаттың маңыздылығын бағала Құжаттың нақты немесе болжамды салдары қандай болды? Деректің шынайылығы мен сенімділігін бағала (егер құжат мемлкеттік, ресми болса, онда ол шынайы. Ал белгілі бір авторға тиесілі болса, автордың мақсатына байланысты болады. Ол деректің шынайылығы мен сенімділігі төмен болуы мүмкін) Құжат авторының позициясымен қаншалықты келісесің немесе келіспейсің? Талдау сұрақтары
Интерпретация оқушылардың тарихи дереккөздердің, әртүрлі дәлелдердің мазмұнын сипаттау, түсіндіру, талдау және салыстыру, өткен туралы өз қорытындаларын тұжырымдау дағдысымен байланысты Жазбаша дереккөзде ұсынылған өткенді сипаттау, түсіндіру және бағалау, әртүрлі дереккөздердегі оқиғалардың сипаттама ларын салыстыру Кескіндемеде (суреттер, карикатуралар) ұсынылған өткенді сипаттау, түсіндіру және бағалау. Тарихи хроникада ұсынылған өткенді сипаттау, түсіндіру және бағалау (деректі және көркем фильмдер) Тарихи фотосурет терде ұсынылған өткенді сипаттау, түсіндіру және бағалау Әр түрлі тарихи дереккөздермен және дәлелдемелер түрлерімен жұмыс жасау кезінде оқушылар өткенді түсінудегі олардың рөлін түсінеді, дереккөздердегі өткенді түсіндіру авторлардың сипатталған оқиғаға көзқарастары бойынша бір-бірінен ерекшеленетінін түсінеді
1. Түпдеректер немесе қосалқы деректердердегі дәлелдерге сүйене отырып, өткен замандағы біреудің көзқарасы тұрғысынан хат жазыңыз, күнделікке жазба жасаңыз, постер салыңыз және т.б. 2. Белгілі бір оқиғаға бір-біріне қарама-қарсы немесе екі түрлі көзқарастарды ұсынатын жазбаша дереккөздерді ( немесе суреттер, кескіндеме және т.б.) салыстырыңыз. Олардың айырмашылықтарын түсіндіріңіз. 3.Тарихи контекст туралы дәлелдер мен түсініктерді қолдана отырып, адамдар неге басқаша әрекет етті ( немесе солай ойлады, басқаша емес ) деген сұрақтарға жауап беріңіз, тіпті өткен заманда адамдардың әрекеттері иррационалды, түсініксіз немесе басқаша болып көрінсе де, біз олардың орнында не істер едік немесе ойлаушы едік ?
А дереккөзі. 1978 жылғы Қазақ КСР Конституциясы «...1978 жылғы Қазақ КСР Конституциясы. ІХ шақырылған республика Жоғарғы Кеңесінің кезектен тыс VII сессиясында 1978 жылы 20 сәуірде қабылданған Қазақ КСР Конституциясы кіріспеден, 10 бөлім, 19 тарау және 173 баптан тұрады. Конституцияға сәйкес, бүкіл өкімет билігі жұмысшы, шаруа және еңбек интеллигенциясы таптарына жататын халықтың қолында болды...» http://e-history.kz/kz/publications/view/723 В дереккөзі «... 1971-1980 жылдар ішінде республиканың ауылшаруашылығына 18 млрд. сомнан астам күрделі қаржы жұмсалды. Жерді суландыруға, химияландыруға да орасан зор көлемде қаражат бөлінді. Ауыл шаруашылығының мәселелерін тек күрделі қаржыны көбейту арқылы ғана шешуге тырысу күткендей нәтиже бермеді. Ауылшаруашылық өнімдерін өндіру төмендей бастады. 9-бесжылдықта - 13%, 2- бесжылдықта – 0,4%. ( Ақиқаттан аттауға болмайды (Естелiк-эссе)/Қонаев, Дiнмұхамед; Орысшадан еркiн аударма жасап, қазақша нұсқасын жазған С.Әбдiрайымұлы. - Алматы: Санат, 1994. – 512 б. С дереккөзі «Алматы облысының Еңбекші қазақ ауданындағы «Іле» және «Ақши» совхоздарының директоры И.М. Худенко шаруашылықты басқарудың құрылымын өзгертуге бағытталған бірқатар шаралар қолданып, еркін еңбек ету жүйесін енгізеді, фермерлер усадьбаларын дамытуға әрекеттенді. Бюрократиялық жүйенің кесірінен И.М. Худенко қуғындалып, ақырында бас бостандығынан айырылады. Түрмеге түсіп, сонда қайтыс болады.» http://testent.ru «... қандай тапсырма болмасын, бәрі жоғарыдан – Мәскеуден беріледі. Мына аудандағы пәлен деген жер, көлемі сонша метр, мынадай мерзімге дейін түгеннің қарамағына бөлінсін дейді. Ол талқыланбайды, тап-тұйнақтай орындалады....Оған қайран қалуға болмайды. Қазақ жерін әскери мақсат үшін алу туралы қаулыға тікелей Сталиннің өзі қол қойған. Қылышынан қан тамып тұрған заманда сен өйтпедің деу – қақаған аязда жылы үйде отырып, күннің күйіп тұрғаны-ай деп, жейдесін шешкен кісінің тірлігімен бірдей іс. Семей полигонының жайы осылай. Семей полигоны аяғынан тік тұрған кезде тұңғыш сынақ Л.Берияның тікелей басшылығымен өткені енді ғана аян болып отыр. Әскери ведомство көп мәселені сырт көзден жасырып, өз ішінде ғана шешіп отырды және ешкіммен санаспайтын». /Д.А.Қонаев, «Ақиқаттан аттауға болмайды», Алматы, 1994 жылы/ То қырау кезеңі
Қандай кереғарлықты көріп тұрмыз? Идология аңғарыла ма? Неге Сталинді мадақтайтын плакаттар шығарған деп ойлайсыңдар?
Алаш Орда үкіметі мен Түркістан (Қоқан) автономиясының идеялары неліктен жүзеге аспады? 9.3.1.6 – Қазақстанда құрылған ұлттық автономиялардың маңыздылығына баға беру; 9.1.2.1 – қазақ зиялыларының қоғамдағы рөлі мен қызметін талдау Концептіні анықтаңыз Сабақ барысын қалай жүзеге асырасыз? Қандай нәтижеге қол жеткізесіз? Концептіні анықтайық
Білім мен ғылым саласының қандай жетістіктері мен кемшіліктері болды? 9.2.3.3 – XX ғасырдың бірінші жартысындағы білім мен ғылым саласындағы өзгерістерді талдау; 9.2.3.2 – кеңес дәуіріндегі қазақ тілінің ахуалын анықтау Концептіні анықтаңыз Сабақ барысын қалай жүзеге асырасыз? Қандай нәтижеге қол жеткізесіз?
Қаныш Сәтбаевтың феномені неде? 9.2.3.4 – Қаныш Сәтбаевтың Қазақстан ғылымын дамытудағы рөліне баға беру Концептіні анықтаңыз Сабақ барысын қалай жүзеге асырасыз? Қандай нәтижеге қол жеткізесіз?
Жылымық кезеңі қандай саяси өзгерістерге әкелді? 10.3.1.1 – қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау Концептіні анықтаңыз Сабақ барысын қалай жүзеге асырасыз? Қандай нәтижеге қол жеткізесіз?
Тың және тыңайған жерлерді игеру саясаты Қазақстанға қалай әсер етті? 10.4.1.1 – Кеңес үкіметі кезіндегі ауыл шаруашылығында орын алған өзгерістерге баға беру; 10.1.1.1 – демографиялық өзгерістердің себеп-салдарлық байланысын талдау арқылы дәйекті қорытынды жасау Концептіні анықтаңыз Сабақ барысын қалай жүзеге асырасыз? Қандай нәтижеге қол жеткізесіз?
Сабақ тақырыбы бойынша зерттеу сұрағымен жұмысты ұйымдастыруда басшылыққа алатын негізгі ережелер Сабақ тақырыбы: Қазақстандағы моңғол шапқыншылығы. Зерттеу сұрағы: Неліктен Шыңғыс хан әскерлері Отырарды алты ай бойы ала алмады? Оқу мақсаттары: 6.3.1.6 картаны қолданып XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердегі саяси процестерді түсіндіру; 6.3.1.5 Отырарды қорғаудағы қала халқының ерлігін сипаттау. Моңғол империясының құрылуы. Зерттеу сұрағы: Моңғолдар мемлекеттілік деңгейге қалай жетті? Оқу мақсаты: 6.2.2.3 көшпелілердің әскери өнеріндегі жетістіктерін сипаттау; 6.3.1.6 картаны қолдану арқылы XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердегі саяси процестерді түсіндіру - Зерттеу сұрағы, сабақ тақырыбы мен оқу мақсат тар ы қандай контексте (мәнмәтінде) өзара байланыс атынын анықтаңыз, яғни яғни зерттеу сұрағы сабақ тақырыбының қандай аспектісін тереңдетуге мүмкіндік береді ? Оқушылар с абақтың қарастырылып отырған тақырыбы аясында з ерттеу сұрағы бойынша қандай пайымға немесе қорытындыға келуі керек. Оқушылар зерттеу сұрағы бойынша болжамдарды тұжырымдай ал у үшін, оларға қандай бастапқы ынталандырушы материал ( зерттеу сұрағына қайшы келетін фактілер немесе зерттеу сұрағын тудыратын проблемалық сұрақ ). қамтамасыз етілуі керек Оқушыларға зерттеу сұрағын шешу үшін оқулықта жеткілікті фактологиялық материал ұсынылғанын және оны шешу үшін қандай қосымша дерек көздерді қолдануға болатындығын анықтаңыз.
Қазақстан тарихы пәні, 6 сынып, 3 тоқсан Сабақ тақырыбы: Қазақстандағы моңғол шапқыншылығы. Зерттеу сұрағы: Неліктен Шыңғыс хан әскерлері Отырарды алты ай бойы ала алмады? Оқу мақсаттары: 6.3.1.6 картаны қолданып XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердегі саяси процестерді түсіндіру; 6.3.1.5 Отырарды қорғаудағы қала халқының ерлігін сипаттау. Сабақ фрагментін зерделей отырып, оқушылардың зерттеу дағдыларын дамыту кезеңдерін анықтаңыз
Қазақстан тарихы пәні, 6 сынып, 3-тоқсан Моңғол империясының құрылуы. Зерттеу сұрағы: Моңғолдар мемлекеттілік деңгейге қалай жетті? Оқу мақсаты: 6.2.2.3 көшпелілердің әскери өнеріндегі жетістіктерін сипаттау; 6.3.1.6 картаны қолдану арқылы XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердегі саяси процестерді түсіндіру Визуалды тарихи дереккөзді қолдана отырып, тапсырманы әзірлеңіз. Тапсырманы бағалау критерийлері: оқу мақсатымен сәйкестігі визуалды дереккөзбен жұмысқа бағытталуы оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкестігі ( Моңғол атты садақшылары. Рашид ад- Диннің Жамиғат ат-тауарих еңбегіндегі иллюстрация) Топтық жұмыс
Сабақ тақырыбы бойынша зерттеу сұрағы аясында оқушылардың зерттеу әрекетінің кезеңдері 01 Зерттеу мәселесін анықтау 03 Зерттеу гипотезасын тұжырымдау 05 Әр түрлі дереккөздерден ақпаратты таңдау 02 04 Зерттеу тақырыбы бойынша дәлелді қорытынды жасау 06 Алынған ақпаратты талдау, қорытындылау, бағалау Нәтижелерді қойылған мақсаттармен байланыстыру және зерттеу нәтижелерін тұжырымдау
КЕРІ БАЙЛАНЫС
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ! САУ БОЛЫҢЫЗДАР!
