Дәріс жоспары ( 1 с ағат ) Халықаралық экономиканың пәні және әдістемесі. Халықаралық экономиканың мәні және белгілері. Халықаралық сауда: түсінігі, қ а рқыны
Сұрақ 1. Халықаралық экономиканың пәні және әдістемесі Халықаралық экономика - бұл тауарлар, қызметтер мен өндіріс факторларының халықаралық қозғалысы саласындағы ұлттық экономикалардың өзара әрекеттесуі мен мемлекеттердің халықаралық экономикалық саясатының қалыптасуын зерттейтін экономикалық теорияның бөлігі
Халықаралық ауқымдағы шаруашылық өмірді ұйымдастырудың нарықтық жүйесінің қалыптасуы мен дамуының заңдылықтары. Әлемдік нарықтағы тауарлар мен өндіріс факторларына жиынтық сұраныс пен ұсыныстың қалыптасу заңдылықтары. Сыртқы сауданың даму қарқыны. Халықаралық экономиканың қызмет етуі саласындағы халықаралық қаржыларды зерттеу. Түрлі егемен мемлекеттердің резиденттерімен жасалатын мәмілелер. Халықаралық экономиканы реттеудің институционалды құрылымы Халықаралық экономика теориясының объектілері :
1. Халықаралық экономикада AD және AS тек белгілі елдің өндіріс көлемі мен бағалар деңгейінен ғана емес, сонымен қатар жалпы мемлекеттік өндіріс пен әлемдік нарықтағы бағалар деңгейінен тәуелді болады. 2. Ұлттық экономикадағы тауар – ішкі нарықта өндіріліп, өткізілген зат немесе қызмет. « Ішкі » және «сыртқы» экономика арасындағы айырмашылықтар :
Халықаралық экономика саласында тауарлар 2-ге жіктеледі : Саудаға түсетін - түрлі елдер арасында қозғалысқа түсе алатын тауарлар Саудаға түспейтін - өндірілген елде тұтынылатын, бірақ елдер арасында орын ауыстырмайтын тауарлар (қызметтер )
Саудаға түсетін тауарларға бағалар ел ішіндегі және одан тыс сұраныс пен ұсыныстың ара-қатынасымен анықталады. Саудаға түспейтін тауарларға бағалар отандық экономикадағы сұраныс пен ұсыныстың ара-қатынасымен анықталады.
3. Әр ұлттық экономиканың ішінде еңбек пен капитал салыстырмалы еркін жүреді. Бәсекелес фирмалар еңбек пен капиталдың шамамен бірдей шығындарына ие, олар еңбекақының шамамен бірдей ставкасын бекітіп, ұқсас пайыздық ставка бойынша қарыз капиталын тартады. 4. Ұлттық экономикада мемлекеттің айтарлықтай қолдауынсыз еркін сауда байқалады. Халықаралық экономикада мемлекеттер сауда ағындарына ықпал ететін сыртқы саудаға түрлі шектеулер бекітеді.
5. Ұлттық экономикада жалғыз валюта қызмет етеді, ал халықаралық экономикада қанша елдер әлемдік шаруашылық байланыстарға тартылса, сонша ұлттық валюталар жүреді. Сондықтан халықаралық экономикадағы зерттеу объектісі – валюталық нарықтар, айырбас курстары және т.б.
Халықаралық экономиканың құрылымы Халықаралық микроэкономика халықаралық ауқымдағы нақты тауар мен оның өндіріс факторларының қозғалу заңдылықтарын ашады Халықаралық макроэкономика ашық экономика модельдерін, халықаралық валюталық және төлем жүйелерінің қағидаларын зерттейді
Халықаралық еңбек бөлінісі – елдер арасында қоғамдық территориялық еңбек бөлінісі дамуының жоғары сатысы. ХЕБ жекелеген елдерде халықаралық нарыққа қатысты ішкі қажеттіліктерден жоғары тауарлар мен қызметтердің тұрақты өндірісінен көрініс табады. Сұрақ 2. Халықаралық экономиканың пәні және әдістемесі
ХЕБ түрлері жартылай ( салалар және ішкі салалар арасында ) бірлік ( салалар мен ішкі салалар ішінде ) бөлшектік және технологиялық
Әлемдік нарық – елдер арасындағы тұрақты тауарлы-ақшалай қатынастар саласы. Әлемдік нарық қанша және кім үшін өндіру қажеттілігін көрсетеді. Әлемдік шаруашылық – өзара мобильді өндіріс факторларымен байланысты әлем елдерінің ұлттық экономикаларының жиынтығы.
Халықаралық сауда – әлемнің барлық елдерінің сыртқы саудаларының жиынтығы. «Сыртқы сауда» термині бір елге қатысты қолданылады. Халықаралық сауда, сауда сальдосы және сауда айналымымен сипатталатын тауарлар экспорты және импортынан құралады.
1. Халықаралық сауда формасындағы тауарлардың халықаралық айырбасының дамыған саласы; 2. Капиталдың экспорты-импорты, жұмыс күші мен технология формаларындағы өндіріс факторларының халықаралық қозғалысының дамыған саласы; 3. Трансұлттық корпорациялар шеңберіндегі халықаралық өндіріс формалары; Халықаралық экономиканың белгілері :
4. Халықаралық тауарлар қозғалысы мен өндіріс факторларына қызмет көрсетумен байланысты емес дербес халықаралық қаржы жүйесі; 5. Экономиканы халықаралық реттеудің мемлекетаралық механизмдерінің жүйесі; 6. Ашық экономика қағидаларынан туындайтын мемлекеттердің экономикалық саясаты.
