Дүниежүзілік сауда ұйымы (ДСҰ) — халықаралық сауда ережелерін либерализм принциптеріне қарай реттейтін халықаралық экономикалық ұйым, ол 1995 жылғы 1 қаңтардан бастап жұмыс істей бастады.
Алғашқы кезеңде ДСҰ- ға 77 мемлекет кірсе, кәзіргі таңда 1 62 ел мүше. Бұрынғы кеңестік елдерден оның қатарында Литва, Латвия, Эстония, Грузия,Армения, Молдова, Қырғызстан, Украина ( соңғысы Қазахстан 2015 жыл 30 қараша )
█ ДСҰ мүшелері ( қаңтар 1, 1995) ██ ДСҰ- ның қазіргі уақыттағы мүшелері
Қырғыстан, 20 желтоқсан 1998 ( 133 ші ДСҰ-ң мушесі ). Латвия, 10 ақпан 1999 ( 134 ші ДСҰ-ң мушесі ). Эстония, 13 қараша 1999 (135 ші ДСҰ-ң мушесі ). Грузия, 14 маусым 2000(137- ші ДСҰ-ң мушесі ). Литва, 31 мамыр 2001 ( 141- ші ДСҰ-ң мушесі ). Молдавия, 26 мамыр 2001 ( 142- ші ДСҰ-ң мушесі ). Армения, 5 ақпан2003 ( 145- ші ДСҰ-ң мушесі ). Украина 16 мамыр 2008 ( 152- ші ДСҰ-ң мушесі ) Россия, 22 тамыз2012 ( 156- ші ДСҰ-ң мушесі ) Таджикистан, 2 наурыз 2013 ( 159- ші ДСҰ-ң мушесі ). Казахстан, 30 қараша 2015 ( 162- ші ДСҰ-ң мушесі )
Ағылшын, Француз, Испанша
Ұйымның штаб- пәтері Женева қаласында орналасқан.
189 миллион швейцар франкы ( 2009 ж. шамамен 182 миллион АҚШ доллары ).
Дүниежүзілік сауда ұйымының айқын ерекшелігі өзара тиімді шарттар, ашықтық пен ұйымға мүше елдердің теңдігіне негізделген еркін сауда шараларын камтамасыз ету мақсатында сауданың халықаралық ережелері мен тәртіп шараларын қалыптастырады.
ДСҰ басты міндеті — іркіліссіз халықаралық сауда-саттықа мүмкіндіктер жасау. Дамыған елдердің бастамасымен құрылған аталған ұйым халықаралық саудада экономикалық өсім мен адамдардың тұрмыс тіршілігін көтеруге ықпал етеді деп есептеледі. Бүгінгі таңда әлемдік сауда жүйесі негізгі бес ұстанымға сәйкес келуі тиіс : — Саудада еш кемсітушіліктің болмау шарты, яғни бірде-бір мемлекет қайсыбір мемлекетке экспорт пен импортқа шектеушілік қоюға құқығы болмайды ; — Сауда кедергілерін азайту, немесе қайсыбір елдің нарығына шетелдік тауарлардың келуіне кедергі келтіретін факторларды жою, оларға бірінші кезекте кедендік алымдар мен импорттық квоталар жатады, басқаша айтқанда импортқа қойылатын көлемдік шектеулер ; — Тұрақтылық пен сауда шартының алдын -ала болжамдылығы, бұл шетелдік компаниялар, инвесторлар мен үкіметтер қолданыстағы сауда шарттарының кенеттен және бір тараптың еркімен өзгерілмейтініне кепілдік береді ;
— Халықаралық саудадағы бәсекелестікті ынталандыру, яғни түрлі елдер фирмаларының тең құқықты бәсекелестігі үшін « әділетсіз » тәсілдерді жою, оған экспорттық субсидиялар ( экспортшы-фирмаларға мемлекет демеушілігі ), жаңа сату нарықтарын иелену мақсатында демпингтік бағаларды пайдалану ; — Жоғары дамымаған мемлекеттер үшін халықаралық саудада жеңілдіктер жасау. Нақ осы бап жоғарыда көрсетілген ұстанымдарға кереғар келеді, алайда ол әлемдік шаруашылыққа осал дамыған елдерді тарту үшін қажет болды. Бұл елдер алғашқы кезеңде дамыған мемлекеттермен бәсекелесе алмайтыны айдан анық, сондықтан да нашар дамыған елдерге ерекше жеңілдіктер қарастыру « әділетті » болар деп есептеледі.
Ұйымның барлық уәкілдерін біріктіруші ең жоғарғы орган- Министрлер копференциясы. Конференция сессиялары екі жылда бір реттен кем емес жиналады да, Уругвай раундының мәселелері бойынша шешім қабылдайды. Мииистрлер конференциясы Сауда мен даму жөніндегі комитетті, Төлем балансының тепе- теңдігін қамтамасыз ету мақсатында шектеулер бойынша комитет, Бюджет, қаржы, әкімшілік бойынша комитет, Сауда және қоршаған орта бойынша комитеттерді тағайындайды. Министрлер конференциясы ДСҰ Басты директорын тағайындайды. Казіргі кездегі ДСҰ Басты директоры- Супачай Панитчпакди. Жалпы кеңес - дауларды реттеу органының және Сауда саясатын бақылау органынын қызметін бақылайды.
Тауар саудасы туралы бас келісім (ГАТТ,1994 ) Тарифтер мен сауда жөніндегі Бас келісім – 1994 Тауарларды кедендік бағалау жөніндегі келісім (1994)
Мүмкіншілігі :. 1.Ірі державалармен өз тауарларын сату арқылы қарым-қатынас орнату / жоғары деңгейде /. 2.Аграрлық бағыттан қайта өңдеу бағытына ауысуға мүмкіндік. 3. Шетел мемлекеттерімен тәжірибе алмасады, кадр- лық мүмкіндіктер береді. 4. Жаңа техника және технологиялар алу. 5. Нақты бағалық саясат. 6. Инвестицияның тартылуы.
Қауіп : Сапасыз тауарлардың нарықты жаулауы. 2. Шекараның ашық болу нәтижесінде көлеңкелі экономиканың дамуы. 3. Миграциялық жағдайдың орын алуы.
Қазақстанда көмекті қажет ететін жалғыз сала- ауыл шаруашылығы. Тек бұл сала бойынша ДСҰ шеңберінде дотациялар мен субсидиялар көзделген. Алайда қосылушы елдердін ең киын келісім сөздер кезеңі осы сала бойынша жүргізіледі. Қазақстан үшін бұл экономико- құраушы салалардың бірі.
