Қан жүйесінің физиологиясы
Жоспар 1.Қан жүйесі туралы жалпы түсінік,организм үшін маңызы 2.Қанның негізгі қызметтері 3.Қанның физика-химиялық қасиеттері,сипаттамасы, 4. Қанның қүрамы.Плазмадағы белоктар мен минералдық заттар 5.Эритроциттер,құрылысы,құрамы маңызы.Гемоглобин
6.Лейкоциттер,түрлері,сипаттамасы 7.Лейкоциттердің қызметтері 8.Тромбоциттер, құрамы,маңызы 9. Гемостаз түралы түсінік,түрлері 10.Тромбоцитарлық гемостаз 11.Қанның ұюы, кезеңдері 12.Қан қызметінің реттелуі
Қан жүйесінің құрамындағы бөлімдер : 1.Тамырлардың айналымындағы перифериялық қан 2.Қанжасаушы ағзалар 3.Қанбұзушы ағзалар 4.Реттеуші нейрогуморалды аппарат
Қанның негізгі функциялары : 1.Тасымалдау қызметі 2.Тыныс алу қызметі 3.Трофикалық ( қоректендіру ) 4 Экскрециялық қызметі 5.Термореттеуші қызметі
6.Гомеостатикалық қызметі 7.Реттеуші қызметі 8.Қорғаныс қызметі 9.Зат алмасулық қызметі 10.Креаторлық қызметі
Қанның физикалық және химиялық қасиеттері : 1.Қанның меншікті салмағы ( 1,050 – 1,060 ) 2.Қанның тұтқырлығы ( 5 ) 3.Қанның осмостық қысымы (7,6 атм.) 4.Қанның реакциясы ( сәл сілтілі )
Қанның көлемі ересек адамда оның салмағының 6-8%-іна тең ( 5-6 литр )
Қанның құрамы : 1.Плазма 52-58 % 2.Қан жасушалары 42-48 %
Плазманың құрамы : 1. Су 90-92 % 2.Құрғақ қалдық ( органикалық заттар 8-9 % және бейоргани- калық заттар 0,9-1 % )
Қан плазмасындағы белоктардың түрлері : 1.Альбуминдер 4,5 % 2.Глобулиндер 2-3 % 3.Фибриноген 0,2-0,4 %
Қан белоктарының функциялары : 1.Онкотикалық қысымды реттейді 2.Буферлық қасиеттерге ие ( қанның рН-ін ұстап түрады) 3.Қанның тұтқырлығын қамтиды 4.Эритроциттердің тұнуына кедергі жасайды 5.Қанның ұюына қатысады
Эритроциттің құрылысы мен құрамы : 1.Эритроцит ядросыз екі жағы ойыс келген дөңгелек жасуша 2.Диаметрі 7,2-8,0 мкм 3.Пішіні гантел тәрізді 4.Құрамында 3 7% құрғақ заттар бар 5.Эритроцит протоплазмасында стромасы бар,сырт жағынан мембранамен қапталған
Эритроциттердің қызметтері : 1.Тыныс алу процесіне қатысады 2.Қан реакциясының тұтқырлығын қамтамасыз етеді 3.Тіндердегі суды өкпеге тасиды 4.Қорғаныш қызмет атқарады 5.Тромбопластинді босатып, қан ұю процесіне қатысады
Гемоглобинның мөлшері : Ер адамның 1 л қанында 130,0 - 160,0 г, әйел адамның 1 л қанында 120,0 - 140,0 г
Гемоглобинның қосылыстары : 1.Оксигемоглобин 2.Карбгемоглобин 3.Карбоксигемоглобин 4.Метгемоглобин
Лейкоциттердің түрлері : 1.Базофилдер 0-1 % 2.Эозинофилдер 1-5 % 3.Метамиелоцит 0-1 % 4.Таяқша ядролы 1-5 % 5.Сегмент ядролы 45-65 % 6.Лимфоциттер 20-40 % 7.Моноциттер 2-10 %
Лейкоциттердің қызметтері : 1.Нейтрофилдер – фагоцитозды жүзеге асырады 2.Базофилдер – гепарин мен гистаминді бөліп шығарады 3.Эозинофилдер – гистаминазаны бөліп шығарады 4.Моноциттер – күзетші,тазартқыш қызмет атқарады 5.Лимфоциттер – арнамалы иммунитет қалыптастырады
Тромбоциттердің құрылысы мен құрамы: 1.Екі жағы дөңес дөңгелек не сопақша құрылым 2.Диаметрі 0,5 - 4 мкм 3.1 л қанында 180-320х10 4.Көптеген ферменттерден тұрады 5.8-11 тәулік жасайды 6.Мегакариоциттен түзіледі
Қан ұюдың кезеңдері : 1.Протромбиназаның түзілуі 2.Протромбиннен тромбиннің түзілуі 3.Фибриногеннің фибринге айналуы
Тест тапсырмалары
1. Лейкоциттердің негізгі функциясы А) қорғау В) реттеуіштік С) гомеостатикалық Д) тыныс Е) экскретор лы
2. Әйелдердің қандағы гемоглобин мөлшері А) 50-80 г/л В) 85-115 г/л С) 120-140 г/л Д) 150 -160 г/л Е) 165-200 г/л
3. Тромбоциттердің өмір сүру ұзақтығы А) 2-3 тәулік В) 4-6 тәулік С) 8-12 тәулік Д) 20-25 тәулік Е) 25-30 тәулік
4. Қалыпты жағдайда есейген адамның эритроциттерінің саны А) 1,5 - 2,5 х 10 10/л В) 3 – 3,5 х 10 10/л С) 3,0 - 4,0 х 10 10/л Д) 2,0 – 4,0 х 10 11 /л Е) 4,5 - 5 х 10 12/л
5. Протромбин синтезделінеді А) Бауырда В) Көкбауырда С) Іішектерде Д) Жүректе Е) Өкпеде
6. Эритроциттердің функцияларына жатады А) оттегіні тасымалдау В) антидене түзу С) қан тоқтатуына қатысу Д) фагоцитоз Е) термореттеу
7.Лейкоциттердің бөлек түрлерінің пайызды арақатынасын атайды А) лейкоцитоз В) лейкограмма С) лейкопоэз Д) лейкопения Е) гемолиз
8. Коагуляциялық гемостаздың екінші фазасында өтеді А) Қандық немесе тіндік протромбиназаның түзілуі В) Протромбиннің тромбинге айналуы С) Фибриннің фибриногеннен түзілуі Д) Үйінділердің ретракциясы Е) Фибринолиз
