Презентация Тақырыбы: « АЛАШ ҚОЗҒАЛСЫНЫҢ ҚАЙРАТКЕРЛЕРІ » Орындаған: Махамеджан А. Қабылдаған:Еркинбекова А. Тобы:В -ПҚ -02-21 «Қазақстан тарихы және әлеуметтік - қоғамдық пәндер кафедрасы »
Алаш қозғалысы – ХХ ғасырдың алғашқы ширегінде Ресей империясының отарлық билік жүйесіне қарсы бағытталған ұлт-азаттық қозғалыс. ХХ ғасырдың бас кезінде қазақ даласында Ресейлік басқару жүйесінің күшейе түсуі, Ресейден көшіп келушілердің күрт артуы, қазақтардың құнарлы жерлерден ығыстырылуы бел ала бастады. Ендігі жерде қазақ халқының өзін-өзі сақтап қалуы үшін күресті күшейту мәселесі туындады. Бірақ енді зардабы көп қарулы көтеріліс жолымен емес, ұтымды саяси жолмен күрес жүргізу қажет еді. Осылайша Бірінші орыс төңкерісі жолдарында қазақ халқының мүддесі үшін күресті бастаған қазақ зиялыларның әрекеттері кейініректегі Алаш қозғалысының бастамасы болды.Ә.Бөкейханов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов жетекшілігімен ұлттық зиялылар ұлт азаттығы үшін саяси күрес жолдарын меңгере бастады. Олар түрлі қозғалыстарға қатысып, үгіт-насихат жұмыстары үшін газеттер, кітаптар шығаруды жолға қойды.
Алаш қозғалысы- қазақ елінің өзін- өзі басқару және біртіндеп дербес мемлекет құру, қазақ жерлеріне қоныс аударуға шек қою, адам құқын қадір тұту, экономиканы дамыту, қазақ тілінің беделін арттыру жолындағы күресті басты мақсат етті. Алаш қозғалысы арқасында 1917 жылы қазақ комитеттері, Түркістан автономиясы және Алашорда үкіметі құрылды. 1917 жылыпайда болған бұл саяси құрылымдар большевиктер тарапынан күшпен таратылды. Алаш қозғалысының барлық жақтаушылары қуған-сүргінге ұшыратылып, өлім жазасына кесілді. Бірақ Алаш қозғалысынан басталған ұлт-азаттық қозғалыс күштері саяси күрес сахнасынан бірден кете қойған жоқ
Міржақып Дулатов (1885—1935) — қазақтың аса көрнекті ағартушысы, қоғам қайраткері, ақын, жазушы, жалынды көсемсөз шебері.Алаш қозғалысының негізін қалаушысы. Туған жері — Торғай уезінің, Сарықопа облысының бірінші ауылы ( қ a з ipri Қостанай облысының Жанкелді ауданына қарасты "Қызбел" ауылы ). Әкесі — Дулат аймағына аты шыққан шебер кісі болған, ер тұрман жасап, етік, мәсі тіккен. Шешесі — Дәмеш ойын тойдың базары, әнші кісі болған. Әкесі балаларын жастайынан оқуға береді. Алғашқыда бала Міржақып ауыл молдасынан оқып, хат таниды. Молдадан екі жыл оқығаннан кейін, 1897-1902 жылдары, ауыл мектебінде орысша оқытатын Мұқан мұғалімнен дәріс алады.
1917 жылы қарашада Құрылтай жиналысына сайлауда Алаш партиясы орынның ішінен көпшілік дауыс алды. Алайда сайлау нәтижелері большевиктік төңкерістің жылғы қазандағы жеңісімен жойылды. Алаш партиясының алдында мынандай міндеттер қойылды: - Өз армиясын құру,бекітілген милиция; - Кедейлерге қолдау.Табыс салығы қағидаты; - Білім беруді дамыту; - Аграрлық және қоныс аудару. Алаш партиясының саяси ұстанымы
Түйіп айтқанда, « Алаш » қайраткерлері –ұлт алдында өз міндеттерін артығымен орындап, қазақ халқының тәуелсіздік жолындағы күресінің ең айқын көрінісін көрсетіп берді. Яғни, Е.Тілешовша айтсақ: « Алаш қозғалысы дәуірі–қазақтың ұлт ретінде бірігу, тұтасу, етене араласу дәуірі болды. Бұл–ерекше бағаға ие боларлық айрықша жағдай». «Біздің кемшілігіміз–әркім тарих арқалатқан жүкті белгілі жерге апармай, соңындағыларға тастап кететіндігі » деген Әлиханның сөзін еске алатын болсақ, олар тарих жүгін өз межесіне жеткізіп кеткендер. Ал біздің арқамызға артылған жүк – сол алаш зиялыларының ұлттық ел болу идеясын жалғау, оны санамызға сіңіру, Алаш қозғалысының біз білмейтін жұмбақтарын шешіп, саналы түрде талдау жасау. Өйткені, тарих – сахна. Ал, тарихи қойылымдар белгілі бір кезеңдерде қайталанып отырады. Тек оның басты кейіпкерлері ғана өзгереді. Сондай жағдайда өткен тарихтың қателігін қайталамай, дер кезінде дұрыс шешім қабылдай алу–біздің басты қағидамызға айналуы шарт. Қорытынды
« https://adebiportal.kz/kz/ultbolmysy/view/3 0 » сайты. Пайдаланылған әдебиеттер
