Қолқа, бөлімдері және бұтақтары Қарағанды медицина колледжі
Қолқа- сол қарыншадан айшық қақпақшалардың ашылыр жерінде басталады, (кеңейіп, ампуламен) жоғары көтеріледі де перикардтың қуыстығында орналасып онан шыға қолқа доғасына ауысады. І. Қолқаның өрлеме бөлігі (Восходящая часть аорты) Бұтақтары: 1. Оң жақ тәждік артерия. 2. Сол жақ тәждік артерия. Эндокардты (ортаңғы және сыртқы қабаттарын), миокард, эпикардты қоректендіреді. ІІ. Қолқа доғасы Бұтақтары: 1. Иық – бас бағаны ұзындығы 6 –см. Бұтақтары: а. Оң жақ жалпы ұйқы артериясы б. Бұғанаасты артериясы 2. Сол жақ жалпы ұйқы артериясы. 3. Сол жақ бұғанаасты артериясы.
Оң жақ жалпы ұйқы артериясы – иық бас бағанының бұтағы. Сол жақ жалпы ұйқы артериясы – қолқа доғасының бұтағы. Екеуі де трахея жанымен жоғары өрлеп, қалқан шеміршегінің жоғарғы жиегі тұсында ішкі және сыртқы ұйқы артериясында бөлінеді.
Ішкі ұйқы артериясы мынадай бұтақтар береді: Ортаңғы ми артериясы (соңғы мидың самай, төбе бөлімдерін қанмен қамтамасыз етеді). Алдыңғы ми артериясы (соңғы мидың маңдай бөлімдерін қоректендіреді). Алдыңғы қосылыс артериясы – Вилизиев шеңберін түзеді: 1 – Алдыңғы ми артериясы – 2 2 – Алдыңғы қосылыс артериясы – 1 3 – Ортаңғы ми артериясы – 2 Бұлар ішкі ұйқы артерясының бұтағы. 4 – Артқы ми артериясы – 2 5 - Артқы қосылыс артериясы – 2 Бұлар омыртқа артериясының бұтағы. Осы бесеуі артериялдық Вилизиев шеңберін түзеді.
Мынадай бұтақтар береді: Қалқанша безіне Тіл асты сүйегіне береді Көмекейге Жоғарғы және төменгі жақ сүйегіне Тіске Тілге Сілекей безіне ( ірі және ұсақ) Қызыл иекке Мұрын қанатына, ұшына, мұрынаралық қалқанға Көз бұрышына Бет сүйектеріне Бас сүйегінің сыртқы бетіне Сыртқы құлақ және дабыл жарғағына Бастың терісіне береді.
Топографиясы: Оң бұғанаасты артериясы – иық-бас бағанының бұтағы. Сол бұғанаасты артериясы – қолқа доғасының бұтағы. Бұтақтары: Омыртқа артериясы Көкіректің терең артериясы Мойынның көлденең артериясы Қалқан – мойын бағаны – мынадай бұтақтар береді: А. Төменгі қалқан без артериясы – жоғарғы және ортаңғы қалқан безі артериясымен анастомоз түзеді. ( жоғарғы және ортаңғы қалқан безі артериялары – сыртқы ұйқы артериясының бұтағы болып табылады). Б. Тері – бұлшықет бұтағы мойнының бүйір, артқы беттерінің терісін бұлшық етін қанмен қамтамасыз етеді. В. Сүйек бұтақтары бұғананы төс сүйегін қанмен қамтамасыз етеді.
Қанмен қамтамасыз ету аймағы: иық белдеуінің, арқаның, көкіректің бұлшық етін, иық буынын, білек сүйегінің 1/3 бөлігін, сүт безін және арқаның бұлшық етін. Тоқпан жілік артериясы – білек сүйегін, бұлшық етін, терісін қанмен қамтамасыз етеді.Шынтақ буыны тұсында білек артериясы екіге бөлінеді: А. Кәрі жілік артериясы – латеральді беткей орналасады. Б. Шынтақ жілік артериясы – ішке қарай медиальді орналасады, тереңге кетеді. Қолбасы артериясы – саусақ артериясын түзіп, саусақтың ұшында бірігіп артерия торын түзеді.
Топографиясы: қолқа доғасынан басталып, төмен қарай артқы аралық арқылы жылжып диафрагмадан өңеш пен омыртқа жотасының сол жағынан жылжи өтіп, құрсақ қуысына құрсақтың артқы жағымен өтіп, І V бел омыртқа тұсына дейін жетеді. Скелетотопиясы: І V көкірек – IV бел омыртқасы. Бөлімдері: Көкірек қолқасы – IV көкірек омыртқа тұсында басталып ХІІ көкірек омыртқасына дейін немесе көкетке дейін жетеді. Құрсақ қолқасы ХІІ-ші көкірек омыртқасы тұсында немесе көкеттен басталып І V бел омыртқасына дейін жетеді. Көкірек қолқасының бұтақтары – олар 2-ге бөлінеді: Қабырғалық бұтақтар Ағзалық, висцералтді бұтақтар. Бұтақтары: Өңеш артериясы Перикард артериясы Диафрагма артериясы Бронхомедиастинальді бұтақтар Қоректендіреді: кеңірдектің төменгі 3/1 бөлігін, басты бронхтарды, висцеральді плевраны, өкпенің лимфа бездерін.
І. Қабырғалық бұтақтар. А. IV жұп бел артериясы құрсақ қуысының қабырғасын және көкеттің төменгі бетін қанмен қамтамасыз етеді. ІІ. Ағзалық бұтақтары 2-ге бөледі. А. Жұп бұтақтар: а. бүйрек артериясы б. бүйрек үсті артериясы в. Аталық және аналық без артериялары. Тақ бұтақтарға: Құрсақ бағаны жатады.Ол мынадай бұтақтар береді. а. жалпы бауыр артериясы(өт қапшығына бұтақтар береді) б. жалпы бауыр артериясы в. оң және сол асқазан артериясы г. гастродуоденальді артериясы д. оң және сол асқазан шажырқай артериясы е. көкбауыр артериясы
2. Жоғарғы шажырқай артериясы. 3. Төменгі шажырқай артериясы. ІІІ. Құрсақ қолқасының соңғы бұтақтары: Оң және сол жалпы мықын артерияларына А. Сыртқы мықын артериясына Б. Ішкі мықын артериясына бөлінеді. 2. Ортаңғы сегізкөз артеиясы
Сыртқы мықын артериясынан басталады Қанмен қамтамасыз ету аймағы: жамбас буының, жамбас сүйектерін, бөксе бұлшық еттерін, сан жіліктің жоғарғы 3/1, несеп – жыныс көкетін, сыртқы жыныс ағзаларын. Сан жілік артериясы, сан жіліктің терең артериясын береді де, Тақымасты артериясына жалғасады. Сирақ сүйек тұсында шыбық артериясына, алдыңғы асықты жілік артерисына, артқы асықты жілік артериясына жалғасады. Толарсақ буыны тұсында сирақ артериялары қосылады да, табан сүйектерінің жоғарғы және төменгі беттерінде ( беткей және терең) доғалар түзеді де, Табан артерияларына жалғасады. Фаланга немесе бақай артериялары қосылып, бақайдың ұшында торлар түзе орналасады.
Қабырғалық бұтақтар. Қанмен қамтамасыз ету аймағы: бөксе бұлшық еттері, сегізкөз, құйымшақ, жамбас сүйектері, париетальді ішастар, несеп- жыныс көкеті. 2. Ағзалық бұтақтар: а. Кіндік артериясы б. Жоғарғы және төменгі қуыс артериялары қоректендіреді: қуық, несепағар, предстат безі, шәует көпіршіктері, несеп каналын. в. Ортаңғы тік ішек артериясы қоректендіреді: тік ішектің ортаңғы және төменгі 3/1. г. Жатыр артериясы: жатырды, жатыр түтігін, қынапты қоректендіреді. д. Шәует шығаратын өзек артериясы. е. Сыртқы жыныс артериясы.
