Лектор: Жакипбеков К.С. – PhD ЕҢБЕК ПЕН ЖАЛАҚЫ ҚОРЫ БОЙЫНША КӨРСЕТКІШТЕРДІ ЖОСПАРЛАУ
Білім алушыларды еңбек пен жалақы бойынша көрсеткіштерді болжау принциптерімен таныстыру.
1. Дәріхана желісі үшін кадрларды жоспарлау принципі. 2. Дәріхана ұйымының персоналдарының санын есептеу. 3. Жалақы қоры және оны жоспарлау.
Еңбек пен жалақыны жоспарлаудағы бастапқы мәліметтер еңбек өнімділігінің өсуі, тауарайналымына пайыздық деңгейде белгіленген жалақы, тауарайналымы мен рецептураның жоспары мен құрылымы туралы мәліметтер болып табылады. Дәріхана ұйымында еңбек бойынша жоспарды жасау қызметкерлер штатын жсопарлаудан басталады.
Дәріхана ұйымының штатын жоспарлаудың міндеті – қызмет бойынша жұмысшылардың қажетті санын есептеу, әрбір қызметкерді рационалды орналастыру және жұмыс уақытын тиімді пайдалану болып табылады. Дәріхана ұйымының қызметкерлер санын жоспарлаудың бастапқы мәліметтері : 1. Ағымдағы кезеңге қызмет бойынша жұмысшылардың нақты санын талдау. 2. Алдымыздағы кезеңге тауарайналымының көлемі.
Еңбек шығынының негізгі өлшегіші жұмыс уақыты болып табылады, яғни қызметкердің өзіне берілген жұмысты орындау сағатының, күнінің ұзқтығы және олардың орындаған тауарайналымының көлемі. Қызметкерлер саны еңбек өлшегіштерімен өлшенеді – штаттық бірліктердің санымен.
Дәріхана ұйымының санын жоспарлауды үш этапқа бөлуге болады : 1. Болжау этапы 2. Жоспарлау алдындағы этап, дәріхана ұйымының негізгі көрсеткіштерінің даму жосрпарын ескере отырып есептеудің көптеген варианттары ( тауарайналымының көлемі, еңбек өнімділігінің мүмкін болатын өсу қарқыны және т.б.). 3. Дәріхана ұйымының еңбек ресурстарын бөлудің оптималды соңғы вариантын таңдау.
Дәріхана ұйымының қызметкерлерінің санын тауарайналымын орташа еңбек өнімділігіне бөлу арқылы анықтауға болады. Дәріхана ұйымындағы еңбек өнімділігінің көрсеткіші орташа тізімдегі бір қызметкерге келетін тауарайналымының сомасымен беріледі.
Дәріхана ұйымдарының нарықтық қатынастарға өтуіне байланысты, еңбек бойынша жоспардың алдыңғы қатарлы көрсеткіші еңбекті төлеудің бірыңғай қоры болып табылады. Ол дәріхана ұйымының қызметкерлері жүзеге асыратын жұмыс пен қызмет түрлерінің сметасында қарастрылған еңбекті төлеу қоры мен еңбекті төлеудің құралдары ретінде қалыптасады. Еңбекті төлеудің бірыңғай қорының қаржылары смета бойынша жұмсалады.
Бұл дәріхана ұйымының қаржы-шаруашылық қызмектінің маңызды көрсеткіштерінің бірі. Жалақыға жұмсалатын шығын дәріхананың барлық шығынында біраз меншікті үлесті алады. Дәріхана ұйымының жалақы қорында келесі негізгі көрсеткіштер болады : 1. Тауарайналымына пайыздық қатырнастағы жалақы қоры. 2. Абсолюттік сомадағы жалақы қоры.
Алдыңғы қатардағы және анықтаушы көрсеткіш жалақы қорының тауарайналымының көлеміне пайыздық мәнде берілген қатынасы, яғни жалақы деңгейі келесі формуламен анықталады : Уз = Фз /Т = 100%, где Фз – сомадағы жалақы қоры ; Т – бөлшек бағадағы тауарайналымы.
Дәріхана ұйымдарында жалақы қорының тауарайналымына деңгейі орташа жалақының ауытқуына байланысты өзгереді, ол маманның біліміне және жұмыс өтіліне бпйланысты болады. Жалақы қорын тауарайналымына пайыздық деңгейде жоспарлау келесіні білдіреді, жалақы қорының абсолютті сомасы тауарайналымының көлемінің өзгеруімен өзгереді.
Жалақы қорының жоспарлы есептеулерінде келесілерді қамтамасыз етуін қарастыру керек : 1. Штаттық кесте бойынша барлық қызмсеткерлердің еңбегін төлеуді. 2. Орташа жалақының өсу қарқынымен салыстырғанда еңбек өнімділігінің өсуінің нәтижесінде қызметкерлерді материалдық жағдайын жүйелі түрде жоғарылатуды.
Шығын айналымындағы жалақыға жұмсалатын шығынды төмендетуге келесі жағдайда ғана қол жеткізуге болады, егер еңбек өнімділігінің өсу қарқыны орташа өсу қарқынының өсу қарқынынан жоғары болса.
Негізгі : 1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. – Москва: Медицина, 2004. – 716 с. 2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. – Москва: ACADEMIA. – Том I. – 2003. – 447 с. 3. Трудовой кодекс Республики Казахстан от 15 мая 2007 года № 251-III. – 168 с. 4. Приказ МЗ РК № 774 от 24 ноября 2009 года «Об утверждении Номенклатуры медицинских и фармацевтических работников». Қосымша : 1. Криков В.П., Прокопишин В.И. Организация и экономика фармации. – Москва: Медицина, 1999. – 624 с.
1. Дәріхана ұйымының кадрларын болжаудың әдістемелік ыңғайлары. 2. Еңбек шығынының негізгі өлшегіштері. 3. Дәріхана ұйымының қызметкерлер санын анықтау. 4. Фармацевтикалық мамандықтардың номенклатурасы. 5. Жалақы қорын жоспарлау. 6. Жалақы қорын жоспарлауда нені қарастыру керек ?
