Омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың тыныс алуы. ( жәндіктердің трахея, балықтар желбезегі, құстар мен сүтқоректілердің өкпесі ) Омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың тыныс алу ерекшеліктерін салыстыру Сабақтың тақырыбы : Сабақтың мақсаты :
Бағалау критерийі: омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың тыныс алу ерекшеліктерін салыстыра алады Омыртқасыз және омыртқалыларғажататын жануарларды топтастырады Омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың тыныс алу мүшелеріндегі айырмашылық белгілерін анықтап, талдай алады
Жасушалар мен қоршаған ортаның арасындағы газ алмасу үдерісі. Тыныс алу
Жауабы : Организм мен сыртқы орта арасында оттектің еніп (О₂), көмірқышқыл газының (СО₂) шығарылуымен жүретін газ алмасу процесі. қоректену, тотығу,тыныс алу Өкпеге Қан Қ анның қызыл жасушасы килокалориямен (ккал), килоджоульмен (кДж) Оттекті Оттексіз
Тыныс шығатын кездегі ауаның құрамы
Тыныс алу типтері Демтүтік Желбезек Өкпе Тері
Денесінің бүкіл беті арқылы тыныс алу Кірпікшелі кебісше Жасыл эвглена Амеба Вольвокс
Демтүтікті тыныс алу Демтүтік Кеңірдекті жүйе Демтүтік кеңірдек
Желбезекті тыныс алу Желбезекті аталық су+ еріген оттегі Желбезек қақпашасы Желбезекті доға Желбезек жапырақшалары
Балықтың тыныс алу жүйесі
Өкпелік тыныс алу. Құстар кеңірдек ауа тамыр ауа тамыр өкпе ауа қапшықтары Артқы ауа қапшықтары өкпе Алдыңғы ауа қапшықтары кеңірдек
Өкпелік тыныс алу. Сүтқоректілер ауа тамыр кеңірдек өкпе
Тыныс алу мүшелері неге әр түрлі? Омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың тыныс алу ерекшеліктері неге Мекен ету ортасы ? Бір жасушалылардың тыныс алу ерекшелігі не арқылы жүзеге асады? Диффузия неге тәуелді?
№ Тыныс алу жүйесі 1 Желбезектер 2 Трахеолалар 3 Кеңірдек 4 Өкпе 5 Желбезек жапырақшалары 6 Демтүтік 7 Альвеолалар
Жануарлар тобының атауы Тыныс алу мүшелері Құрылысының ерекшелік тері Біржасуша лылар Жоқ. Бүкіл денесімен тыныс алады. Ішекқуыстылар Жоқ. Бүкіл денесімен тыныс алады. Жәндіктер Кеңірдек Әр бөлігінде демтүтік саңылаула ры бар. Балықтар Желбезекті қакпакша лар, желбезек тер, Желбезек тер желбезек доғалары мен және желбезекті жапырақшалы. Құстар Өкпе, ауа тамыр, ауа қапшықта ры Өкпе – берік, көпіршікті. Ауа тамырлар өкпеге таралып ауа қапшықтарына ұласады. Сүтқоректілер Кеңірдек, ауа тамыр, өкпе, альвеолар, диафрагма (көкет) Өкпе көпіршіктері, ауа тамырлар өкпеге таралған, альвеолалар қантамырларымен шиыршық талған.
