Пентозофосфат тық жол
Мазмұны 1 Реакци ялар 1.1 Қышқылдық этап 1.2 Қышқылдық емес этап 1.3 Пентозофосфат тық цикл 1.4 Қышқылдық емес пентозофосфаттық жол 2 Таралуы және биолог иялық мазмұны 3 Ашылу тарихы
Қышқылдық этап Пентозофосфаттық жолда қышқылдану реакцияларының кестесі Субстрат Өнім Фермент Сипаттама Глюкозо-6-фосфат + NADP + → 6-фосфоглюконо-δ-лактон [en] + NADPH Глюкозо-6-фосфатдегидрогеназа Дегидр аттау. Гидроксиль тобы бірінші көмірсу атомында глюкозо-6-фосфат лактон тузе отырып, карбонилға айналады, сонымен бірге NADPH қалпына келеді. 6-Фосфоглюконо-δ-лактон + H 2 O → 6-фосфоглюконат [en] + H + 6-Фосфоглюконолактоназа Гидролиз 6-Фосфоглюконат + NADP + → Рибулозо-5-фосфат + NADPH + CO 2 6-Фосфоглюконатдегидрогеназа ] 6-Фосфоглюконатдегидрогеназа катализденеді
Қышқылдық этаптың суммарлы теңдеуі: Глюкозо-6-фосфат + 2 NADP + + H 2 O → рибулозо-5-фосфат + 2 (NADPH + H + ) + CO 2. Пентозофосфаттық жолдың қышқылдану этапы. 1 — глюкозо-6-фосфат; 2 — 6-фосфоглюконо-δ-лактон; 3 — 6-фосфоглюконат; 4 — рибулозо-5-фосфат
Қышқылдық емес этап Жалпы реакция жолдары: Субстрат Өнім Фермент Рибулозо-5-фосфат ⇌ Рибозо-5-фосфат Рибулозо-5-фосфатизомераза Рибулозо-5-фосфат ⇌ Ксилулозо-5-фосфат [en] Рибулозо-5-фосфат-3-эпимераза Ксилулозо-5-фосфат + рибозо-5-фосфат ⇌ Глицеральдегид-3-фосфат + седогептулозо-7-фосфат [en] Транскетолаза [en] Седогептулозо-7-фосфат + глицеральдегид-3-фосфат ⇌ Эритрозо-4-фосфат [en] + фруктозо-6-фосфат Трансальдолаза [en] Ксилулозо-5-фосфат + эритрозо-4-фосфат ⇌ Глицеральдегид-3-фосфат + фруктозо-6-фосфат Транскетолаза
Пентозофосфат жолының қышқылдық емес этапы. Трансальдолаза және транскетолаза С—С байланысын катализдейді және және сол байланыс үзілісінен көмірсу тізбегінің фрагментін алмастырады. Транскетолаза кофермент ретінде тиаминпирофосфат ты (ТРР) қолданады. Төменде трансальдолаз а және транскетолаз а реакци яларының схемасы көрсетілген: Трансальдолаз дық реакция. 1 — седогептулозо-7-фосфат, 2 — глицеральдегид-3-фосфат, 3 — эритрозо-4-фосфат, 4 — фруктозо-6-фосфат
Пентозофосфат жолының қышқылдық емес этапы. Транскетолаз дық реакция. 1 — ксилулозо-5-фосфат, 2 — эритрозо-4-фосфат, 3 — глицеральдегид-3-фосфат, 4 — фруктозо-6-фосфат Қышқылдық емес этаптың суммарлы теңдеуі : 3 рибулозо-5-фосфат → 1 рибозо-5-фосфат + 2 ксилулозо-5-фосфат → 2 фруктозо-6-фосфат + глицеральдегид-3-фосфат.
Пентозофосфат тық цикл Пентозофосфаттық цикл – Глюкоза тотығуының тура жолы. Пентозофосфат тық цикл функциясы май ұлпасы мен бауырда жүреді. Оның суммарлы теңдуі келесі көріністі табады : 6 глюкозо-6-фосфат + 12NADP + 2H 2 O → 12(NADPH + H + ) + 5 глюкозо-6-фосфат + 6 СО2
Қышқылдық емес пентозофосфат тық жол Пентозада глюкозаның қалыптасуы көмірқышқыл газының көмегінсіз де жүреді, ферменттер жүйесінің көмегімен қант қалыптасуы және гликолиттік ферменттердің глюкозо-6-фосфаттың глицеральдегид-3-фосфатқа айналуын байқаймыз. Соған байланысты келесі қалыптасу жүзеге асады : 2½ С 6 → 3 С 5.
Ашылу тарихы Пентозофосфаттың ашылуы гликолиздің кейбір ингибаторлары (мысалы, иодоацетат, флюорид) глюкозаның тұтыну мөлшерін өзгерпеуі барысында байқалған. Сонымен бірге Отто Варбург NADPH-ны ашып, глюкозо-6-фосфатың 6-фосфоглюкоза қышқылына дейін қышқылданатынын көрсетті. Сонымен бірге изотопталған глюкоза 14 C С-1 аралығында, С-6-ға қарағанда 14 СО 2 – ға тезірек. Осыған орай глюкоза утилизациясы альтернативті жолмен қалыптасуы мүмкін екенін дәлелдеді. Пентозофосфаттық жолдың және де сонымен бірге транскетолаздық, трансальдолаздық реакциялардың толық ашылу нұсқасы 1955 жылы И.К Гансулос және У.А Вуд тәжірибелерінде Отто Варбург (1883 — 1970)
