«Жергілікті анестетиктер» Орындаған: Топ : Қабылдаған :
І.Кіріспе ІІ.Негізгі бөлім Жансыздандыру Жергілікті анестетиктердің түрлері Анестетиктердің әсер ету механизмі Анестетиктердің қауіпі немесе асқынуы ІІІ.Қорытынды бөлім Пайдаланылған әдебиеттер
Ауруды басу кез келген хирургиялық процедура үшін міндетті процедура болып табылады. Хирургиялық операция кезінде ауырсынуды азайтумен айналысатын ғылым анестезиология деп аталады. Операциядан басқа, анестетиктер медицинаның басқа салаларында да қолданылады. Мысалы, стоматологияда кейбір аспаптық зерттеулер кезінде ( EGD, колоноскопия ). Жергілікті анестетиктер аймақты жансыздандыру үшін қолданылады. Көптеген хирургиялық араласулар тек жергілікті әсерді ғана емес, сонымен қатар науқасты есірткіден туындаған ұйқыға енгізуді талап етеді. Басқаша айтқанда, мұндай жансыздандыру анестезия деп аталады. Ерекшелігі - бұл хирургиялық операция тым ауқымды және көп уақытты қажет ететін жағдайлар. Анестетиктер балалар мен психикалық бұзылыстары бар адамдарда операция кезінде де қолданылады. Анестетик - бұл ауырсынуды жеңілдетуге немесе толығымен жеңілдетуге көмектесетін зат. Көбінесе ол медициналық мақсатта қолданылады. Оны қолданудың негізгі бағыттары : Операция - ішкі ағзаларға жасалатын операциялардың барлық түрлері. Стоматология - тістерді емдеу және жұлу кезінде ауырсынуды басатын құрал. Травматология - аяқ-қолдың сынуы, шығуы, созылуы үшін. Фармакология - әртүрлі препараттарға ауруды басатын дәрілерді қосу ( тіс шығару кезінде қызыл иекке арналған гельдер, геморройға қарсы тік ішек суппозиторийлері ). Көрнекі диагностика - EGD, бронхо- және колоноскопия кезінде жергілікті анестетиктер.
Жергілікті анестетиктер - үшін әртүрлі препараттар қолданылады. Химиялық құрылымы бойынша олар 2 негізгі топқа бөлінеді – алмастырылған амидтер және ароматты қышқылдардың күрделі эфирлері. Бұл топқа - лидокаин және новокаин жатады. Химиялық құрамынан басқа, жергілікті анестезия енгізу әдісіне қарай жіктеледі. Бұл бөлу препараттың әсер ету тереңдігі мен ұзақтығын анықтау үшін қажет : Беткей жансыздандыру. Анестезияның бұл түрі ең қарапайым болып табылады. Бұл әдіс терінің және шырышты қабаттардың сезімталдығын төмендетуге мүмкіндік береді. Негізінен беткей жаралар үшін қолданылады. Инфильтрациялық анестезия. Бұл әдіс анестетикті қабат-қабат енгізуден тұрады. Ол тек үстіңгі тіндерге ғана емес, сонымен қатар тері астындағы май және бұлшықеттер сияқты тереңірек тіліктерге де қолданылады. Өткізгіштік анестезия. Өз кезегінде ауырсынуды басудың бұл түрі эпидуральды және омыртқаның ауырсынуын басатын болып бөлінеді.
Анестезия – бұл дәрі белгілі бір аймақтың немесе жалпы ағзаның сезімталдығының уақытша жоғалуына ықпал етеді. Ауырсынуды басудың әр түрінің өзіндік әсер ету механизмі бар : Терминалды анестезия теріде және шырышты қабаттарда орналасқан беткей нерв ұштарының сезімталдығының жоғалуымен сипатталады. Ауырсынуды басудың бұл түрі үшін қолданылатын дәрілер - бензокаин, тетракаин ( олардың бағасы шығарылу түріне байланысты өзгеріп отырады ). Инфильтрациялық анестезияның механизмі ұқсас, айырмашылығы белсенді зат дененің тіндерін кесудің барлық тереңдігінде сіңіреді. Ол үшін «Новокаин» (30 рубль - 200 мл) пайдаланамыз Өткізгіштік анестезия бүкіл жүйке талшығының сезімталдығын (анестезия аймағының астында ) басу болып табылады. Осы мақсатта « Бупивакаин », « Артикаин » (300 рубль – 2 мл 10 ампула) қолданылады Жалпы анестезия үшін ағзаға өкпе арқылы енетін ингаляциялық анестетиктер қолданылады. Олар рецепторлармен байланысып, ауырсынуды ғана емес, сонымен қатар седативті әсерді де ( ұйқы ) тудырады.
Жыл сайын миллиондаған американдықтар медициналық процедуралардан өту кезінде анестезияны қауіпсіз алады. Дегенмен, анестезияның белгілі бір қаупі бар. Ықтимал асқынуларға мыналар жатады : Анестетикалық хабардарлық : Белгісіз себептермен жалпы анестезияны алатын әрбір 1000 адамның біреуі процедура кезінде хабардар болады. Сіз айналаңыздан хабардар болуыңыз мүмкін, бірақ қозғала алмайсыз немесе сөйлесе алмайсыз. Өкпенің құлауы (ателектаз): Жалпы анестезияны немесе тыныс алу түтігін пайдаланатын хирургия өкпенің құлауына әкелуі мүмкін. Бұл сирек кездесетін мәселе өкпедегі ауа қапшықтары сөнгенде немесе сұйықтықпен толтырылғанда пайда болады. Қатерлі гипертермия: Қатерлі гипертермия ( MH) бар адамдар анестезияға қауіпті реакцияны сезінеді. Бұл сирек кездесетін тұқым қуалайтын синдром операция кезінде безгегі мен бұлшықеттің жиырылуын тудырады. Бұл реакцияны тудыратын дәрілерді қолданбау үшін анестезиядан бұрын жеке немесе отбасылық MH тарихы туралы дәрігер анестезиологпен байланыстыру маңызды. Жүйке зақымдануы : Сирек болса да, кейбір адамдар уақытша немесе тұрақты невропатиялық ауырсынуды, ұйқышылдықты немесе әлсіздікті тудыратын жүйке зақымдануын сезінеді. Операциядан кейінгі делирий: Егде жастағы адамдар операциядан кейінгі делирийге көбірек бейім. Бұл жағдай шамамен бір апта бойы келетін және кететін шатасуларды тудырады. Кейбір адамдар ұзақ мерзімді есте сақтау және оқу проблемаларын сезінеді. Бұл жағдай операциядан кейінгі когнитивтік дисфункция деп аталады.
Кейбір факторлар анестезияны қабылдауда қауіпті, соның ішінде : Жетілдірілген жас. Қант диабеті немесе бүйрек ауруы. Қатерлі гипертермияның отбасылық тарихы ( анестезияға аллергия). Жүрек ауруы, жоғары қан қысымы (гипертония) немесе инсульт. Өкпе ауруы, мысалы, демікпе немесе созылмалы обструктивті өкпе ауруы ( COPD). Семіздік Ұстамалар немесе неврологиялық бұзылулар. Ұйқыдағы апноэ. Темекі шегу. Жергілікті анестетиктердің алдына қоятын талаптары: Таңдамалылығы жоғары болу Латентті кезеңі қысқа болу керек Барлық түрінде жоғары белсенділік көрсету керек Әсері ұзақ болса әртүрлі шараларды жүргізуге тиімді Тамырларды кеңетуі немесе тарылтпауы керек Улылығы төмен жанама әсерлері аз болу керек Препараттар суда жақсы еру керек
Егер анестезиядан кейін өзгеріс болса, медициналық қызмет көрсетушіге хабарласу керек : Тыныс алудың қиындауы. Қатты қышу, есекжем немесе ісіну. Денеңіздің кез келген жерінде ұю немесе паралич. Төмен сөйлеу. Жұтыну қиын. Жергілікті анестезияны қолданатын процедуралар үшін, егер дәрігер рұқсат берсе, емдеуден кейін жұмысқа немесе көптеген әрекеттерге оралуға болады. Аймақтық немесе жалпы анестезия немесе седация алған болсаңыз, қалпына келтіру үшін көбірек уақыт қажет болады. Сізге керек : Жақындарыңыз үйге апарсын. Д емалыңыз. 24 сағат бойы көлік жүргізбеңіз. 24 сағат бойы алкогольден бас тартыңыз. Дәрігер мақұлдаған дәрілерді немесе қоспаларды ғана қабылдаңыз. 24 сағат ішінде маңызды немесе заңды шешімдер қабылдаудан аулақ болыңыз.
Прокаин гидрохлориді диэтиламиноэтанол мен парааминобензой қышқылының күрделі эфирі медицинада гидрохлорид түрінде қолданылуда, Айкын анальгезиялық белсенділігі жеткілікті, бірак баска препараттардан төмен, инфильтрациялык анестезия ұзактыгы 30 минут 1 сағат құрайды.Новокаин үлкен артықшылығы уыттылығының төмендігі. Блокада — бұл новокаин ерітіндісінің әр түрлі концентрациясын және мөлшерін, кейде басқа да заттармен араластырып емдік әсер алу үшін жергілікті енгізу. Блокадаларды кейбір аурулар мен жарақаттарда ауырсынуды басу үшін, шоктың алдын алу үшін және науқастың жағдайын жақсарту үшін қолданады. Сынған жердің блокадасы — сүйек сынған кезде ең қарапайым және нәтижелі жансыздандыру әдістерінің бірі. Бұл кезде зақымданған ошақтағы жүйке рецепторлары тежеледі.
Анестезияның барлық түріне ЛИДОКАИН тиімді ( ксикаин, ксилокаин ) ол анестезияның барлық түрінде қолданылады. Лидокаиннің анестезиялық белсенділігі новокаиннен 2.5 есе басым және екі есе ұзаққа созылады. Мысалы, адреномиметиктермен жұптастырғанда новокаин ұзақтығы шамамен 1.5-2сағ, ал лидокаин 2-3сағ (0.5%ерітінді). Лидокаин уыттылығы конценрациясына байланысты новокаин мен бірдей немесе бір шама жоғары.
Қорытындылай келсек жергілікті анестезия дегеніміз – дененің медициналық манипуляция жасалатын бөлігін жансыздандыру. Ол кішігірім операциялар, тіс емдеу және инвазивті тексерулер үшін қолданылады. Анестетиктің ауырсынуды басу үшін қажет дәрі екенін есте ұстаған жөн. Химиялық құрылымына қарай бұл препараттар тез және қысқа әсер ететін 30-50мин(новакаин), күшті 90мин жоғары(бупивакаин), орташа 45-90мин(лидокаин,тримекаин,мепивакаин)т.б болып бөлінеді. Жіктеу адам ағзасына әсер ету сипатына негізделген. Осыған сүйене отырып, ауырсынуды басатын дәрілер жергілікті анестетиктерге және жалпы анестезияға бөлінеді. Бұл топтардың әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері бар.
Википедия Стикеева
